Duinen bij Heemskerk - Kruisbergpad

  • 4.5 KM
Beheerder
PWN
Startpunt
Heemskerk, ingang Kraaiennest, Beverwijker Straatweg tussen Heemskerk en Castricum, bij de stoplichten bij de Patatoloog het duin in, en daarna direct rechtsaf. Bushalte Kruisberg.

Toon aanrijroute

Parkeergelegenheid
Bij startpunt route
Type markering
De route is gemarkeerd door paaltjes met een gele driehoek
Kenschets
In dit duingebied wordt nog geoogst voor de maaltijd en de sier: een afwisselende wandeling door kleinschalig landschap
Omschrijving
Algemeen
Het duinterrein bij Castricum wordt gekenmerkt door de uitgestrekte eikenbossen, die oorspronkelijk zijn aangeplant voor exploitatie als eikenhakhout. De bomen werden met tussenpozen van 20 tot 30 jaar omgehakt om de bast, die veel looizuur bevat, eraf te kloppen en te verkopen aan leerlooierijen. Het overblijvende tak- en stamhout werd vooral afgenomen door bakkers als brandstof voor hun ovens. Na de komst van synthetisch looizuur was de bast niet meer nodig, werd er niet meer gekapt en groeide het hakhout uit tot veelstammige stoven. Weer later zijn deze stoven ‘op één gezet’ (één stam werd gespaard, de rest verwijderd) en ontstond een zogenaamd spaartelgenbos. Deze 150 jaar oude bossen met een rijke ondergroei van kruiden en kamperfoelie, vormen een schoolvoorbeeld van ‘duineikenbos’. Tussen de bossen ligt ook een groot perceel struweel: meidoorn, sleedoorn, kardinaalsmuts, duindoorn en vogelkers. In het voorjaar bloeien deze bomen en struiken uitbundig en lijkt er een symfonieorkest te klinken als de vele nachtegalen hun stem laten horen.

In de jaren vijftig van de vorige eeuw is in het open duingebied een infiltratiesysteem aangelegd om voorgezuiverd Rijnwater een verdere zuivering te doen ondergaan. In de duinbodem werd dit water bacterie- en virusvrij en kreeg het een gelijkmatige temperatuur, waarna het weer werd opgepompt om het na te zuiveren tot drinkwater. Bij een ingrijpende renovatie van het infiltratiegebied, rond 1990, konden ook biologen en boswachters hun ideeën inbrengen. Zo ontstond een prachtig gebied met ruimte voor natuur in vele vormen. Vogels profiteren daar nog het meest van, zoals goed te zien is vanuit de vogelobservatiehut “Boetje van onze Kees".

Afwisselend bosgebied
Wie van een lange boswandeling wil genieten, komt op deze route volledig aan zijn trekken. Loofbossen, naald- en gemengde bossen passeren de revue. De bossen zijn aangeplant of spontaan ontstaan en komen voor in droog gebied of een meer vochtige omgeving.

De Kruisberg
De Kruisberg is een hoog uitzichtduin, dat zijn naam dankt aan de vroegere ontginningsboerderij. Deze ligt onderaan de Kruisberg en heet nu Gasterij de Kruisberg. Het binnenduin is hier van oorsprong laag en nat door het naar de polder stromende duinwater. Dat stromende water is op deze wandeling op verschillende plaatsen duidelijk te zien, zeker in najaar en winter.

Tuinbouw
Opvallend langs de route zijn de vele tuinbouw- en graslandjes. Dat is allemaal mensenwerk, want rechthoeken en grote vlakken zijn geen natuurlijke landschapselementen. De bosrand bestaat hier vooral uit iepen, eiken, esdoorns en een paar hoge essen. Op veel plaatsen zijn er aardige doorkijkjes. Hobbytuinders en een enkele beroepskweker zijn hier aan het werk. Dat is duidelijk te zien aan de veldjes met rabarber, bolbloemen, Afrikaanse lelies (Agaphantus) en Hemelsleutel. Door de afwisseling van bos, bossages en bouwland is het gebied aantrekkelijk open. Hagen van zwarte elzen vorm(d)en de scheidingen langs percelen. Deze hagen breken de wind en scheiden de percelen.

Verlaagde akkers
U loopt langs een grasland met elzenstroken. In najaar en winter zijn in de elzen sijzen en putters te zien. Deze vogels eten de zaden en hangen daarbij aan de bundels elzenproppen. De weg heet hier toepasselijk Elzenweg. Toen de duinen, als gevolg van de waterwinning alsmaar droger werden, probeerden de tuinders het dalende grondwater bij te houden door de bodem van hun akkertjes te verlagen. De uitgespitte grond werd op de kanten gegooid. Dat ziet er dus heel anders uit dan het gevlakte gebied waar u nu dwars doorheen gaat lopen. Hier is lang geleden de bodem gevlakt.

De Vlotter
Dit gebied heet “De Vlotter” en herinnert aan een aanzienlijk herenhuis dat hier lag en eind 19e eeuw verdween. Vroeger was het in deze buurt heel waterrijk. Er werd hout gevlot of verwaterd. Nu worden er verschillende groenten en bloemen op grote oppervlakken geteeld. In het hart van het gebied staat een voorbeeld van een typische tuinderwoning. Vrij klein en recht toe recht aan gebouwd.

Ontginning
Het puur arme duinzand is van oorsprong geen goede teelgrond. Dat is ook de verklaring waarom vrijwel alle ontginningen in de duinen mislukten. Bovendien was er veel mest nodig en die moest van ver worden aangevoerd, terwijl juist wegen naar en in de duinen ontbraken. Op een aantal plaatsen langs de duinrand wordt nog tuinbouw beoefend. Daarbij wordt duidelijk rekening gehouden met de belangen van natuur en grondwater. De natuur is soms ijzersterk. Waar tot voor kort nog druk werd geschoffeld, gezaaid en geoogst, groeien nu de oorspronkelijke planten, struiken en bomen van het vochtige duingebied. Omdat in veel van die teelgrond nog mest in de bovengrond zit is de groei van bijvoorbeeld grassen zeer uitbundig.
Bron
PWN Waterleidingbedrijf Noord-Holland

Vond je dit een leuke route?

Beoordelingen

Anoniem - maandag 04 mei 2020

Leuke route, met klein hoogte verschil. Vrij rustig.